Bipolar Bozukluk, toplum içerisinde iki uçlu duygudurum bozukluğu veya manik-depresif bozukluk olarak bilinen emosyonel (Duygusal) bir psikolojik rahatsızlıktır. Hastalık, kişinin birbirine tamamen zıt duygulara neden olan depresyon ve mâni isimleri verilen dönemleri ataklar halinde yaşaması ile karakterizedir. Makalenin geri kalanında bipolar bozuklukta temel olan manik ve depresyondan ayrıntılı bir şekilde bahsedeceğiz ama şimdi bir kısa bilgi verelim. Mani dönemi, hastanın taşkınlık, aşırı neşe ve öforik hissettiği döneme verilen isimdir. Depresyon ise tam zıttı olan hastanın karamsarlık, çöküntü ve bunalım içerisinde olduğu döneme verilen isimdir.

Toplumun daha çok tanıdığı ismiyle manik-depresif ya da daha tıbbi ismi ile bipolar bozukluk, neredeyse her 100 kişiden birini etkileyen bir psikolojik rahatsızlıktır. Kadın ya da erkeklerde görülme sıklığı eşittir. Aynı şekilde toplumlara göre de bipolar bozukluk görülme sıklığında değişim yoktur. Bütün toplumlarda eşit olarak görülmektedir. Genellikle genç erişkinlik döneminde, 18-25 yaş aralığında teşhis koyulmaktadır. Çok nadir de olsa çocukluk yaşlarında ve yaşlılık döneminde de bipolar bozukluk ortaya çıkabilmektedir. Dünya üzerinde görülme sıklığı %3 civarındadır.

• Bipolar bozukluk rahatsızlığının ortaya çıkma nedeni henüz kesin olarak ortaya çıkmamakla birlikte, genetik yatkınlığın bu rahatsızlık üzerinde büyük etkisi olduğu düşünülmektedir.
• Hastalığın ortaya çıkmasında bir diğer etken ise beyindeki nörotransmitterler arasında ileti bozukluğunun oluşmasıdır.
• Kişinin ruhsal dünyasını etkileyebilen beyindeki bazı hormonlar ve kimyasal salgı maddelerindeki dengesizlikler de bipolar bozukluğun ortaya çıkmasına neden olabilmektedir.
• Bazı travmatik yaşantılar, olaylar ve kişiyi derinden etkileyen durumlarda bipolar rahatsızlığın ortaya çıkmasını tetikleyebilmektedir.

Bipolar bozukluk mevsimsel olarak etkilenebilen bir hastalıktır. Örneğin bir bipolar bozukluk hastası ilkbahar-yaz aylarında manik dönem yaşarken, sonbahar-kış ayları geldiğinde ise depresif döneme geçiş yapabilir. Özellikle yaz aylarının yaklaşması maniye eğilimli olan bipolar hastaları için en riskli dönemlerden birisi sayılabilir. Mevsim geçişleri genel olarak hastaları kötü etkilemektedir.

İlk paragrafta söz ettiğimiz gibi bipolar bozukluk mâni ve depresyon adı verilen iki zıt duygudurumun ataklar halinde yaşanması ile karakterizedir. Şimdi mâni ve depresyonu ayrıntılı bir şekilde inceleyelim.

Manik dönem, bipolar bozukluk hastalarının aşırı neşeli, coşkun ve dürtüsel davrandıkları döneme verilen isimdir. Bipolar hastası için en riskli dönemlerden birisidir çünkü manik dönem içerisinde dürtü kontrol ve kişinin otokontrolü neredeyse sıfıra iner ve kişi çok aşırı, fevri davranışlar sergileyebilir. Mani belirtileri şunlardır:

Hipomani dönemi, manik faz kadar şiddetli olmasa da kişinin yoğun bir enerji, üretkenlik ve coşku içerisinde bulunduğu döneme verilen isimdir. Hemen hemen manide görülen bütün belirtiler, hipomanide de daha hafif hali ile görülmektedir. Yalnızca manik dönemdeki gibi kişinin doğru ve yanlışı değerlendirebilme yetisi herhangi bir bozukluğa uğramaz, kişi gerçeklik algısını kaybetmez. Hipomanik dönemde bulunan kişide uyku ihtiyacı oldukça azalır, günlük aktivite süresi-miktarı artar ancak kişide çoğunlukla yorgunluk belirtileri görülmez. Hipomanik bir kişinin üretkenliği artar, hipomanide olduğu her saniye kendisine planlar hazırlayarak yeni işlere atılabilir, aynı anda birden fazla iş ile meşgul olabilir. Okul ve meslek hayatındaki başarı bir anda artış gösterebilir. Konuşkanlık artar, sosyal çevre bir anda gelişir.

Bipolar bozuklukta görülen depresyon dönemi, bir diğer duygudurum bozukluğu olan majör depresyondan bir hayli farklı olabilmektedir. Örneğin bipolar bozukluk depresyonunda psikotik özellikli belirtiler görülebilmekteyken, majör depresyon bozukluğunda psikotik belirtilere rastlanmamaktadır ya da bipolar bozukluk depresyonu sebebe bağlı olmaksızın çökkünlük ve suçluluk hisleri oluşturabilirken, majör depresyon travmatik nedenlere veya farklı sebeplere bağlı olarak keyifsizlik ve davranışlarda yavaşlamalara yol açabilmektedir. Ayrıca majör depresyon bozukluğun tedavisinde antidepresan özellikli ilaçlar kullanılırken, bipolar bozukluk depresyonunun tedavisinde antidepresan kullanımı manik döneme sebebiyet verebileceğinden tercih edilmemektedir. Bipolar depresyon belirtileri şunlardır:

Bipolar Bozukluk hastalığı ömür boyu devam eden, kronik bir hastalıktır. Bundan dolayı yapılacak olan tedavi bipolar bozukluk belirtilerini ortadan kaldırmaya ve bu sayede hayat kalitesini arttırmaya yöneliktir.

Bipolar bozukluk hastalığının tedavisine başlarken ki en önemli aşama, bu hastalığın belirtileri ile karışabilen bazı hastalıkların ayırıcı tanı ile elenmesidir. Örneğin bipolar bozukluk; duygusal dengesizlikler yönünden Borderline Kişilik Bozukluğu ile, manik dönemdeki bazı belirtilerin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ile benzeşmesi, bazı kişilerde atakların psikotik özellikler taşıyabilmesinden dolayı Şizofreni ve Şizoaffektif Bozukluk ile ve depresyon ataklarında Majör Depresyon Bozukluğu ile karıştırılabilmesi nedeniyle ayrıntılı bir şekilde Uzman doktor muayenesinden geçilmelidir. Ayrıca hormonsal ya da fiziksel bazı dengesizlikler ve hastalıklarda psikolojik belirtilere neden olabildiğinden fiziksel muayeneden geçilmesi de önemlidir. Hastanın geçmiş yaşantısı, ailede varsa hastalık öyküsü, hastanın farklı bir hastalığı ve kullandığı bir ilacın olup olmadığı araştırılmalıdır.

Bipolar bozukluğun temel tedavisi, Uzman bir psikiyatrist kontrolünde ataklara karşı koruma sağlayan duygudurum düzenleyici ismi verilen lityum ve bazı nöbet engelleyici antiepileptik özellik taşıyan, aynı zamanda bipolarda da etkili olan ilaçların kullanımına dayanmaktadır. Ayrıca depresyon ve manik dönemlerin hafif atlatılabilmesi amacıyla direkt ataklara yönelik uygun antipsikotik ilaçlar kullanılabilmektedir. Bu ilaçlar hastanın şiddetli ataklarının stabilize hale getirilmesi ve hayat kalitesinin yükseltilmesi için kullanılır. İlaçların yanı sıra hastalık hakkında bipolar kişinin ve hasta yakınlarının bilgi sahibi olması, gerekirse Uzman bir psikolog ile iletişim haline geçilmesi tedavide hızlı ilerleme kaydedilmesine yardımcı olur.